Ở bài viết này, chúng ta cùng thảo luận về các hiệu ứng của kích thích tố đối với phụ nữ khi họ trưởng thành, mang thai và trải qua thời kỳ mãn kinh. Chúng ta càng hiểu cách hoóc-môn ảnh hưởng đến cơ thể, tâm trí và cảm xúc của phụ nữ như thế nào – chúng ta càng có khả năng giảm thiểu tác động tiêu cực và tăng cường những tác động tích cực của chúng.
Hormone giới tính nữ
Hormone quan trọng nhất được tạo ra bởi buồng trứng được gọi là hormone giới tính nữ (steroid giới tính), có hai loại chính là estrogen và progesterone. Buồng trứng cũng sản xuất một số ít hormone nam là testosterone.
Trong tuổi dậy thì, estrogen kích thích phát triển vú, âm đạo, tử cung (tử cung) và ống dẫn trứng (giúp mang trứng đến tử cung) để trưởng thành. Nó cũng đóng một vai trò trong sự tăng trưởng và làm thay đổi sự phân bố chất béo trên cơ thể của một cô gái.
Từ tuổi dậy thì trở đi, LH, FSH, estrogen và progesterone đóng một vai trò quan trọng trong việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt của người phụ nữ. Mỗi hormone hoạt động riêng lẻ theo mô hình của nó, tăng và giảm ở các điểm khác nhau trong chu kỳ, nhưng cùng nhau chúng tạo ra một chuỗi các sự kiện có thể đoán trước được.
Một quả trứng (trong số hàng trăm ngàn quả ở mỗi buồng trứng) “chín” (trưởng thành) và được giải phóng từ buồng trứng để bắt đầu cuộc hành trình xuống ống dẫn trứng và vào tử cung. Nếu trứng không được thụ tinh, nồng độ estrogen và progesterone buồng trứng bắt đầu giảm. Nếu không có tác dụng hỗ trợ của các kích thích tố này, niêm mạc tử cung dày lên, trứng sẽ rụng, dẫn đến kinh nguyệt.
Hormone quan trọng nhất được tạo ra bởi buồng trứng được gọi là hormone giới tính nữ (Ảnh minh họa)
Hormone giới tính nữ và từng thời kì
Thời thơ ấu
Chúng ta thường có xu hướng nghĩ rằng kích thích tố chỉ bắt đầu hoạt động ở tuổi dậy thì, tuy nhiên điều này không đúng, kích thích tố có thể ảnh hưởng đến cơ thể chúng ta ngay cả trong thời thơ ấu.
Ở một số trẻ sơ sinh (bao gồm cả trẻ em trai và trẻ em gái) có thể phì đại một hoặc cả hai vú, đôi khi kèm theo cả một chút sữa. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến hiện tượng này, một số cho rằng sự phát triển vú ở trẻ sơ sinh là do kích thích tố nữ (estrogen) trong cơ hể người mẹ đi qua nhau thai trong thai kỳ và kích thích sự phát triển vú ở trẻ; một số khác cho rằng mức độ giảm estrogen của người mẹ trong máu khiến não của em bé tạo ra một loại hormone gọi là prolactin, có khả năng tạo ra một số mức độ nở ngực.
Hiện tượng ngực nở ở trẻ sơ sinh là hiện tượng bình thường, sẽ biến mất sau một vài tuần. Đôi khi hiện tượng này xuất hiện trở lại trong hai năm đầu tiên, lần này là do hormone của đứa trẻ làm ảnh hưởng tới mô vú. Tuy nhiên nó sẽ hoàn toàn biến mất trong thời thơ ấu.
Tuổi dậy thì
Ở tuổi dậy thì , kích thích tố sẽ bắt đầu tạo ra những thay đổi lớn và lâu dài đối với cơ thể của một cô gái. Tất cả các cơ quan cần thiết cho tuổi dậy thì đều có mặt ngay từ lúc mới sinh nhưng cơ thể giữ chúng “luôn tắt” trong nhiều năm, đến tuổi dậy thì, kích thích tố “đánh thức” chúng dậy và bắt đầu gây những ảnh hưởng đến cơ thể, bao gồm:
- Vú to hơn, có hình dạng của bộ ngực của một phụ nữ trưởng thành
- Chiều cao và cân nặng thay đổi
- Mụn trứng cá xuất hiện
- Lông mu và lông nách bắt đầu tăng trưởng đáng kể
- Chu kì kinh nguyệt như là sự tăng trưởng cuối cùng đánh dấu tuổi dậy thì
Từ lúc bắt đầu đến lúc kết thúc, quá trình dậy thì mất ít nhất bốn năm. Nhiều cô gái gặp khó khăn trong việc thích nghi với sự thay đổi của cơ thể, sự khởi đầu của sinh sản, mức độ hỗn loạn của cảm xúc khi bước từ thời thơ ấu đến tuổi vị thành niên.
Nhiều cô gái gặp khó khăn trong việc thích nghi với sự thay đổi của cơ thể khi bước từ thời thơ ấu đến tuổi vị thành niên (Ảnh minh họa)
Nói về các biến động nội tiết tố, mặc dù chúng đã làm nhiều nghiên cứu, thế nhưng hiện nay chúng ta vẫn không biết liệu chúng (các hormone) có phải là nguyên nhân gây ra các triệu chứng vật lý và tâm lý mà chúng ta gọi là hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS) hay không. Vấn đề một phụ nữ bị đau vú, bụng đầy hơi, đau bụng kinh, khó chịu, tâm trạng xuống dốc và các triệu chứng khác trước khi hành kinh là vấn đề không phải bàn cãi, nhưng liệu đó có phải do biến động hormone hay do thay đổi hóa chất não hay do các vấn đề xã hội và tình cảm hay là sự kết hợp của cả ba vẫn là chủ đề gây tranh cãi. Tuy nhiên tất cả đều đồng ý kích thích tố nữ đóng một vai trò trong việc gây ra những triệu chứng này.
- Đọc thêm: Đau bụng kinh nên làm gì?
Mang thai
Nếu trứng phát hành từ buồng trứng được thụ tinh, người phụ nữ sẽ mang thai, lúc này hormone sẽ có những thay đổi đáng kể.
Sự sụt giảm bình thường của estrogen và progesterone vào cuối chu kỳ kinh nguyệt không xảy ra nữa, vì vậy chu kì kinh nguyệt sẽ không xuất hiện. Một hormone mới – HCG (human chorionic gonadotrophin) được sản xuất bởi nhau thai xuất hiện, kích thích buồng trứng để tạo ra mức estrogen và progesterone cao hơn để duy trì thai kỳ.
Hầu hết các bộ dụng cụ xét nghiệm mang thai được thiết kế để phát hiện HCG trong nước tiểu của người phụ nữ.
Đến tháng thứ tư của thai kỳ, nhau thai là nhà sản xuất chính của estrogen và progesterone. Những kích thích tố này làm cho lớp niêm mạc dày lên, tăng lưu lượng máu lưu thông (đặc biệt là nguồn cung cấp cho tử cung và ngực), giúp thư giãn các cơ của tử cung đủ để cho em bé phát triển.
Progesterone và một hormone khác – relaxin có tác dụng giúp thư giãn dây chằng và cơ bắp. Làm tăng khả năng vận động khớp trong khung chậu để sẵn sàng cho em bé đi qua nó trong khi sinh.
Khi sinh, các kích thích tố khác được đưa vào hoạt động giúp cho tử cung co lại trong và sau khi chuyển dạ, cũng như kích thích sản xuất và giải phóng sữa mẹ.
Hormone nữ đóng một vai trò quan trọng trong việc mang thai (Ảnh minh họa)
Sau khi sinh con
Sau khi sinh mức estrogen và progesterone cũng như các kích thích tố khác giảm mạnh, gây ra một số thay đổi về thể chất. Tử cung co lại trở lại kích thước ban đầu của nó, cơ sàn chậu và khối lượng máu lưu thông quanh cơ thể trở lại bình thường.
Những thay đổi đáng kể của mức độ hormone cũng có thể gây ra trầm cảm sau khi sinh.
Thời kỳ mãn kinh
Sự thay đổi nội tiết tố quan trọng tiếp theo đối với phụ nữ chính là thời kỳ mãn kinh. Một người phụ nữ được cho là chính thức mãn kinh khi cô ấy không có kinh nguyệt trong 12 tháng liên tiếp.
Tuổi mãn kinh trung bình của một phụ nữ là 52. Nếu thời kỳ mãn kinh xảy ra dưới 40 tuổi, nó được gọi là mãn kinh sớm hoặc thất bại buồng trứng sớm. Người ta ước tính rằng thời kỳ mãn kinh sớm ảnh hưởng đến 1 phần trăm phụ nữ dưới 40 và 0,1 phần trăm phụ nữ dưới 30 tuổi.
Từ 1 đến 10 năm trước khi mãn kinh chính thức, chức năng bình thường của buồng trứng bắt đầu xấu đi. Điều này có thể làm cho chu kỳ kinh nguyệt trở nên ngắn hơn hoặc dài hơn, khá thất thường. Cuối cùng, buồng trứng tạo ra rất ít estrogen, lớp tử cung không thể dày lên được nữa và chu kì kinh nguyệt dừng hẳn.
Sự thay đổi nội tiết tố quan trọng tiếp theo đối với phụ nữ chính là thời kỳ mãn kinh (Ảnh minh họa)
Mặc dù hiếm khi một phụ nữ có thai sau thời kỳ mãn kinh, nhưng điều đó không phải là không thể xảy ra nên lời khuyên thông thường là tiếp tục sử dụng biện pháp tránh thai trong hai năm sau chu kì cuối nếu bạn dưới 50 tuổi và trong một năm nếu bạn trên 50 tuổi .
Đối với hầu hết cuộc đời phụ nữ, estrogen giúp bảo vệ tim và xương, cũng như duy trì vú, bụng mẹ, âm đạo và bàng quang ở trạng thái khỏe mạnh. Do đó, sự mất mát estrogen rõ rệt trong cơ thể ở thời kỳ mãn kinh sẽ ảnh hưởng bất lợi đến sức khỏe; cũng như gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, như: nóng bừng và đổ mồ hôi ban đêm, rối loạn giấc ngủ, thiếu estrogen cũng làm tăng nguy cơ bệnh tim, loãng xương, rối loạn xương. Các vấn đề khác bao gồm: khô âm đạo, khó chịu trong khi quan hệ tình dục , nhiễm trùng nước tiểu tái phát và tiểu không kiểm soát. Sự suy giảm này cũng có thể góp phần vào trầm cảm tuổi mãn kinh, khó chịu và tập trung kém.
Nhưng đừng lo lắng, đây là giai đoạn bình thường mà bất cứ phụ nữ nào cũng phải trải qua, phương pháp điều trị như liệu pháp thay thế hormone (HRT) có thể mang lại hiệu quả. Các loại thuốc khác cũng có thể được sử dụng để ngăn ngừa những vấn đề sức khỏe, ví dụ như nếu một người phụ nữ có nguy cơ gia tăng đáng kể phát triển bệnh loãng xương trong tương lai, có một số loại thuốc giúp làm giảm nguy cơ này.
Kết luận
Như vậy, từ lúc còn nằm nôi đến tận khi xế chiều, kích thích tố nữ đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống của mọi phụ nữ. Chúng hình thành cơ thể chúng ta (hoàn toàn theo nghĩa đen) cũng như tạo ra một số sự kiện quan trọng nhất, từ mang thai và sinh con đến thời kỳ mãn kinh.
Ý kiến của bạn