Vitex hay cây trinh nữ là một lựa chọn điều trị hiệu quả đối với phụ nữ giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh, đặc biệt làm giảm các triệu chứng về tâm lý.
Theo một kết quả nghiên cứu vào năm 2004 trên 7.545 phụ nữ Việt Nam ở độ tuổi mãn kinh, có tới 70,5% có triệu chứng trầm cảm; 56,9% có triệu chứng dễ cáu gắt; gần 50% mất ngủ; 56,9% có triệu chứng đau đầu.
Tác dụng hữu ích của Vitex cho thời kỳ tiền kinh nguyệt và mãn kinh
Cây Vitex (tên khoa học là Vitex agnus-castus, Chasteberry hay cây trinh nữ) có nguồn gốc ở vùng Địa Trung Hải và Trung Á. Vitex được sử dụng từ hàng nghìn năm nay để điều trị các vấn đề về kinh nguyệt và sinh sản của phụ nữ.
Gần đây, nhờ các nghiên cứu sử dụng dịch chiết quả Vitex điều trị các triệu chứng của mãn kinh khiến cho cây thuốc này nhanh chóng trở thành một lựa chọn điều trị phổ biến ở các nước phương Tây, nhất là ở Mỹ, Châu Âu và Anh.
Cây Vitex có tác dụng điều hòa lượng hormone, giúp cải thiện tâm trạng và bình ổn cảm xúc, giảm đau đầu và cả cơn bốc hỏa cho phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh.
Thành phần chính của dịch chiết quả Vitex gồm flavonoid, iridoid glycoside, tinh dầu và các diterpene. Tác dụng hữu ích của Vitex cho thời kỳ tiền kinh nguyệt và mãn kinh là do sự kết hợp và hiệp đồng của các thành phần này giúp điều hòa lượng hormone.
Tại sao Vitex lại trở nên phổ biến như một lựa chọn điều trị các triệu chứng mãn kinh?
Câu trả lời chính là ở các cơ chế tác dụng như sau:
Cơ chế tác động thông qua thụ thể dopaminergic tại não bộ
Hoạt động của hệ Dopaminergic tại não bộ được thấy là bị giảm một cách điển hình ở phụ nữ hậu mãn kinh nhiều hơn ở phụ nữ tiền mãn kinh. Hoạt động của hệ dopaminergic giảm cũng liên quan đến nhiều triệu chứng về mặt tâm lý.
Thành phần diterpen trong quả Vitex làm tăng hoạt động của hệ dopaminergic, do đó giúp kiểm soát tâm trạng, cảm xúc và điều hòa thân nhiệt. Đồng thời cũng gây ức chế sản xuất và tiết prolactin.
Nhiều triệu chứng tiền mãn kinh bị trầm trọng lên là do chứng tăng prolactin tiềm tàng, vì vậy tác dụng làm giảm prolactin của Vitex có thể giúp làm giảm mức độ nặng của các triệu chứng.
Cơ chế kích thích thụ thể Opioid
Hệ opioid đóng vai trò thiết yếu trong điều hòa tâm trạng, sự ngon miệng và hoạt động của trục dưới đồi – tuyến yên (HPA). Hoạt động của opioid nội sinh và lượng endorphin thường giảm quanh thời kỳ mãn kinh, vì vậy bằng việc tăng endorphin thông qua kích thích opioid của Vitex giúp cải thiện tâm trạng và bình ổn cảm xúc, giảm đau đầu và cả cơn bốc hỏa.
Cơ chế tác động thông qua Melatonin
Giảm tiết melatonin có liên quan với sự phát triển của mãn kinh và các triệu chứng của nó, như là các triệu chứng trầm trọng về vận mạch và tâm trạng nhưng mạnh nhất là liên quan tới giấc ngủ. Qủa Vitex cho thấy tác dụng làm tăng tiết melatonin phụ thuộc liều do vậy giúp tăng hiệu quả cải thiện các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh.
Bằng chứng về mức độ an toàn
Cho tới nay, người ta không thấy có lo ngại nào về độ an toàn liên quan tới quả Vitex. Các tác dụng phụ ghi nhận là hiếm và thường nhẹ.
Tóm lại, Vitex có sự phối hợp đặc biệt và độc nhất các hợp chất có hoạt tính giúp điều hòa hoạt động nội tiết thần kinh. Đặc biệt các vai trò trong hệ dopaminergic và opioid trung ương làm cho Vitex trở thành một lựa chọn điều trị đáng giá để làm giảm các triệu chứng về mặt tâm lý của tiền mãn kinh và mãn kinh.
Ở Anh, một điều tra 276 người hành nghề về dược liệu thấy rằng hầu hết họ (86,3%) kê dịch chiết quả Vitex để điều trị các triệu chứng mãn kinh
Ý kiến của bạn